Waarom is kunst kunst ?

Kunst is nutteloos, ga naar huis van Ben Vautier.


Newman.


Rothko.

Dat Rembrandt een zeer kundig en bijzonder schilder was moge duidelijk zijn. Zo kan bijna niemand schilderen.

Maar moderne kunst begeeft zich op een ander terrein naar mijn mening.
Wanneer is iets kunst? Gewoon mooi, bijzonder, shockerend en origineel met een filosofie?

Kleurencombinaties, evenwicht, originaliteit, ritme gecombineerd met iets onbenoembaars, die de kern raken van emotie, is dat het?
Of toevallig het etiketje van een beroemde kunstenaar?

Als je zo verder leest, merk je dat er wel over na wordt gedacht.
Soms wel wat vaag en zweverig!

Barnett Newmans "Who's Afraid of Red, Yellow and Blue" bestaan uit pure kleuren, vaak op zeer grote doeken. Kenmerkend is het radicaal reduceren van de vorm, waardoor grote egale kleurvlakken ontstaan.
Hij slaagde erin om tot een synthese te komen van al de pogingen tot verzelfstandiging van de kleur binnen de ruimte van het schilderij. Bij de indeling van zijn reusachtige doeken liet hij zich overigens niet door de logica, maar door zijn intuïtie leiden. De in coloristisch opzicht zorgvuldig afgewogen kleurvelden worden schijnbaar zonder enige hartstocht glad op het doek aangebracht, waarbij symmetrie en diagonalen worden vermeden. Het middenstuk in cadmiumrood, dat links door een baan ultramarijnrood en rechts door een dunne streep cadmiumgeel wordt geflankeerd. Het extreem uitgedijde rode vlak moet volgens Newman niet van veraf, maar juist van dichtbij bekeken worden, wil men de afmetingen en de intensiteit van de kleur als een schok aan den lijve ondervinden. Het vlak zelf biedt geen enkel houvast of oriëntatiepunt, omdat de smalle zijvleugels vanuit het midden van het beeld niet zichtbaar zijn (want de afmetingen zijn gigantisch: 5,43 meter!). De toeschouwer voelt zich aan het schilderij overgeleverd, verpletterd door de ‘wijdende’ abstractie. Dit schilderij is geen afleiding van wat dan ook, geen deel meer van de natuur; het wil niets concreets voorstellen, behalve zichzelf. Het is de plek van de confrontatie, de wisselwerking tussen het ontzagwekkende beeld en de reactie daarop van de overweldigde toeschouwer. De kunst is hier, in Newmans eigen woorden, "geen esthetiek, maar ethiek". De grenzenloosheid van de zee staat, zo staat de kijker van Newmans schilderij voor een ‘zee van rood’.

Mark Rothko. Rond 1947 ontwikkelt hij de formule waar hij de rest van zijn leven trouw zou aan blijven. Hij gaat op zoek naar het andere, het onbenoembare. Zijn doeken bevatten, op een egaal gekleurde ondergrond, twee of drie rechthoeken in verschillende kleuren, variërend in breedte of hoogte, maar zelden in beiden tegelijk. De verf is zodanig aangebracht dat er onderling sterk afwijkende lichtintensiteit is. De kleuren lijken zo te zweven en geven een eigen effect. Dit maakt dat bij de kijker een soort meditatieve stemming wordt opgewekt.

Ben Vautier ontdekt dat kunst een kwestie van ideeën kan zijn. Mettertijd komt hij echter tot het besluit dat iedere keuze van objecten op zichzelf toch willekeurig blijft en dat de dingen beter op hun plaats gelaten kunnen worden dan ze naar een museum over te brengen of ze te verwerken in kunstvoorwerpen. Dus gaat hij zelf aan de slag. In zijn Nouveau Réalisme is de alledaagse werkelijkheid, zoals in het oeuvre van Ben, een belangrijk element. Omdat hij vindt dat de creatieve wil van de kunstenaar letterlijk alles tot kunst kan maken, proclameert hij in 1960 dat hij zich in principe alles toeeigent als kunst. Toch wordt die ‘grootheidswaanzin’ ook getemperd door ironie en zelfspot. Het ene moment beweert Ben het grootste genie ter wereld te zijn, terwijl hij op andere momenten weer aan alles twijfelt.
Hij maakt schilderijen, films, gedichten, installaties en performances. Sinds 1996 legt hij zich meer en meer toe op het web, waar hij zich nog steeds vragen stelt over de rol van de kunstenaar en de betekenis van kunst.